نظریه دین خویی و حقوق بشر: ملاحظاتی انتقادی

این نوشته از چهار بخش اصلی تشکیل شده است. بخش اول به کلیات اختصاص داده شده است. در این بخش اول پس از بیان مسأله ی پژوهش و طرح سوالات اصلی و فرعی، ادبیات مربوط به پژوهش بررسی شده است. سوال این است که طبق روایت دوستدار از نظریه ی «دین خویی»، چرا و چگونه «دین خویی» با حقوق بشر متباین است؟ بخش دوم نوشته به حقوق بشر اختصاص داده شده است. در این بخش دوم تاریخچه ی این مفهوم بررسیده شده است تا بر اساس ریشه های فلسفی آن در فلسفه ی غرب از هومر تا udhr به تعریفی از حقوق بشر رسیده شود. پس از ارائه ی این تعریف، درباره ی حقوق بشر و دین، و به طور اخص اسلام، بحث شده است. فصل سوم نوشته به نظریات آرامش دوستدار با تمرکز بر نظریه ی «دین خویی» پرداخته است. آورده شده است که دوستدار اعتقاد دارد که فرهنگ ایرانی، دینی است، چون ریشه در دین داشته است و بنیاد از آن گرفته است. فرهنگ دینی چون از پیش پاسخ همه ی پرسش ها را در متن مقدس داده است، امکان شکل گیری پرسش را از بین می برد و عدم تشکیل پرسش نیز باعث عدم تشکیل تفکر می شود و این وضعیت از نظر دوستدار همان وضعیت «دین خویی» است. در فصل چهارم بحث اصلی مطرح می-شود: یعنی از طرفی، بر اساس روایت آرامش دوستدار از فرهنگ دینی، چون در این فرهنگ پرسش شکل نمی گیرد، بنابراین فردیت و تفکر شکل نمی گیرد و از طرفی تمام حقوق بشر بر اساس فردیت و تفکر، یعنی مفهوم سوژه گی بنا نهاد شده است، پس امکان رعایت موارد حقوق بشر در چنین فرهنگی وجود ندارد؛ اما بر اساس فرضیه ی مطرح شده در این نوشته بر این ادعای آرامش دوستدار دستِ کم از سه جهت روش، چینش [ترتیب بندی تاریخی] و استنتاج، انتقاداتی اساسی می توان وارد کرد. در فصل چهارم این انتقادات مطرح شده است و به این نتیجه دست یازیده شده است که مدعای دوستدار از جهت روش، مخدوش، از جهت چینش، غیرتاریخی و از جهت استنتاج، سست و بی بنیاد است.